کد مطلب:19086 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

شرط صحت اعمال چيست؟

پشتوانه اعمال نيك و شايسته، ايمان است؛ اگر ايمان نباشد عمل فاقد ارزش است. فقها يكي از شرايط قبولي عبادات، بلكه يكي از شرايط صحت آن را ايمان ذكر نموده‎اند؛ يعني اعمالي از قبيل حج، نماز، روزه، انفاق، كمك به ديگران، دست‎‎گيري از مستمندان و مانند آنها، بدون ايمان به خدا و رسولش هيچ ارزشي ندارد.

درباره « ولايت » نيز چنين بحثي مطرح شده است. برخي آن را فقط شرط قبولي طاعات و عبادات شمرده‎اند. بدين جهت، اعمال عبادي منكران ولايت از نظر فقه شيعه صحيح محسوب مي‎گردد ( يعني تكليف از عهده آنها ساقط است )، اگر چه مقبول درگاه الهي نيست و اجر و پاداشي به او تعلق نمي‎گيرد، ولي عده‎اي توسعه نظر داده، آن را همچون ايمان، شرط صحت تكاليف دانسته‎اند.

در اين باره روايات زيادي در كتاب‎هاي روايي شيعه به چشم مي‎خورد كه به يك نمونه از آن بسنده مي‎شود.

امام باقر(ع) مي‎فرمايد «لَوْ اَنَّ رَجُلاََ قامَ لَيْلَهُ وَ صامَ نهارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَميعِ مالِهِ وَ حَجَّ جَميعَ دَهْرِهِ وِ لَمْ يَعْرِفْ وِلايَةَ وَلِيِّ اللّهِ فَيُو اليهِ وِ يَكُونَ جَميعُ اَعْمالِهِ بِدِلالَتِهِ اِلَيْهِ ما كانَ لَهُ عَلَي اللّهِ حَقٌّ في ثَوابِهِ اَبَداََ» [اگر مسلماني تمام شب‎ها شب زنده‎داري كند و تمام روزها (غير از عيد فطر و قربان كه روزه آن حرام است) روزه‎داري نمايد و تنها به پرداخت وجوه شرعيه واجب اكتفا نكند، بلكه تمام اموال و سرمايه‎اش را در راه خدا صدقه بدهد و در تمام طول عمرش هر ساله به حج برود، ولي اهل ولايت نباشد و «وليُّ الله» را نشناسد تا ولايتش را به گردن نهد و اعمالش را طبق دستور او انجام دهد، چنين مسلماني هرگز انتظار ثواب و پاداش الهي را نداشته باشد] (وسايل الشيعه،1/91)

الف ـ در آيه 39 سوره نور آمده است « كساني كه كافر شدند، اعمالشان همچون سرابي است در يك كوير كه انسان تشنه از دور آن را آب ميپندارد اما هنگامي كه به سراغ آن مي‎آيد، چيزي نمي‎يابد، و خدا را نزد آن مي‎يابد كه حساب او را به طور كامل مي‎دهد ».

ب ـ خداوند در آيه 23 سوره فرقان مي‎فرمايد «وَ قَدِمْنا اَلي ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءَ مَنْثُوراََ» [و ما به سراغ اعمالي كه كافران بي‎ايمان انجام داده‎اند مي‎رويم، و همه را همچون ذرّات غبار پراكنده در هوا قرار مي‎دهيم.]

بنا بر آيه مَثَل و ديگر آيات قرآن مجيد، اعمال خوب انسان در صورتي كه ناشي از ايمان و اعتقاد دروني او به خداوند متعال نباشد اثري ندارد و سودي به او نمي‎‎بخشد.

ج ـ در آيه 54 سوره توبه آمده است «وَ ما مَنْعَهُمْ اَنْ تُقْبَلَ نَفَفاتُهُمْ اِلّا اَنَّهُمْ كَفَروا بِاللّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا يَأْتُونَ الصَّلوةَ اِلّا وَ هُمْ كُسالي ولا يُنْفِقُونَ اَلّا وَ هُمْ كارِهُونَ» [هيچ چيز مانع قبول انفاقهاي آنها نشد، جز اينكه آنها به خدا و پيامبرش كافر شدند، و نماز بجا نمي‎آورند جز با كسالت، و انفاق نمي‎كنند مگر با كراهت.]

اين آيه نيز ايمان را شرط قبولي اعمال مي‎داند. بنابراين، آيات مذكور و ديگر آيات و روايات فراواني ـ كه از معصومان (ع) به ما رسيده است ـ ايمان را به شرط صحت و كمال اعمال مي‎دانند همچنين بنابر آيات و روايات، ولايت نيز شرط كمال، بلكه شرط صحت اعمال شمرده شده است.

---

مثالهاي زيباي قرآن ج 1

حضرت آيت الله مكارم شيرازي